ارزیابی مقایسه ای روش های مدل سازی دانش محور و داده محور در پتانسیل یابی منابع آب زیرزمینی حوضه آبی دشت یزد اردکان

چکیده با توجه به قرار گرفتن ایران در نواحی خشک و نیمه خشک، مقدار بارندگی و حجم آب های ایران به اندازه کافی نیست و ریزش های جوی در همه جا به یک اندازه فرونمی ریزد. محدودیت منابع آب و توزیع فصلی نامناسب بارندگی نشان می دهد که ابتدا باید ظرفیت منابع آب های موجود سطحی و زیرزمینی کشور را به خوبی شناسایی و مطالعه کرد تا برنامه ریزی جامعی برای بهره برداری صحیح از آن ها صورت گیرد. از طرفی استان یزد به تدریج با روند صعودی مصرف آب مواجه شده است، به طوری که هم اکنون به دلیل بر هم خوردن تعادل های هیدرولوژیکی منابع آب زیرزمینی، استان با کاهش شدید منابع آب روبروست. متأسفانه در مناطق با تمرکز و تراکم بالای جمعیت و فعالیت، نظیر دشت یزد - اردکان و دامنه های شرقی بلندی های شیرکوه، این مشکل، بیشتر احساس می شود. لذا علاوه بر لزوم اشاعه رویه های مرسوم و مطلوب در برنامه ریزی و مدیریت منابع آب، بهره گیری از فناوری های جدید مانند مدل سازی در سیستم های اطلاعات جغرافیایی و پردازش داده های ماهواره های با توجه به خصوصیاتی مانند سرعت و دقت بالا و دید وسیع و یکپارچه به عنوان ابزاری مناسب در اکتشاف منابع آبی با توجه به هزینه های بالای روش های سنتی می تواند مطرح گردد. در این پژوهش ابتدا عوامل طبیعی مؤثر در ایجاد مکان های احتمالی ذخایر آب زیرزمینی تعیین شد. سپس این عوامل در قالب مدل های تصمیم گیری چند معیاره و به کمک سیستم اطلاعات جغرافیایی مدل سازی شدند. همچنین به منظور بررسی کارآمدی و دقت این مدل ها، زون های با پتانسیل آب زیرزمینی که از هر مدل استخراج شده با موقعیت مکانی منابع آب زیرزمینی موجود مقایسه و ارزیابی شد. نتایج نشان داد که روش های دانش محور شامل تحلیل سلسله مراتبی با دقت 6/61 درصد و تاپسیس با 5/25 درصد با منابع آب زیرزمینی موجود همخوانی داشته و می تواند در پیش بینی پتانسیل منابع آب زیرزمینی کارایی خوبی داشته باشد. کلیدواژه: آب زیرزمینی، مدل تصمیم گیری چند معیاره، gis، پتانسیل یابی، سنجش ازدور، خطواره